عمل سرکلاژ چیست و چطور انجام می‌شود؟

عمل سرکلاژ عملی است که در آن دهانه رحم دوخته می‌شود. سرکلاژ یک عمل سرپایی است و گاهی اوقات در دوران بارداری پزشک تشخیص می دهد که باید انجام شود.

توجه داشته باشید که نیازی نیست همه خانم های باردار این عمل را انجام دهند، اما در صورتی که خطر زایمان زودرس به علت نارسایی رحم وجود داشته باشد مادر باید سرکلاژ انجام دهد تا با دوختن دهانه رحم و بسته شدن آن، از زایمان زودرس و خروج رحم از واژن جلوگیری شود.

هنگامی که دهانه رحم کوتاه باشد یا بیش از اندازه در زمان نامناسب باز شود، عمل سرکلاژ انجام می‌شود. عمل دوختن دهانه رحم از راه واژن یا از راه شکمی انجام می‌شود.

علت و نحوه انجام عمل سرکلاژ

بعضی از خانم‌ها در طول دوران بارداری به دلیل نارسایی دهانه رحم یا نارسایی سرویکس، دهانه رحم شان زودتر از موعد انتظار باز می‌شود و باعث سقط جنین می شود.

خانم‌ هایی که به این نارسایی مبتلا می‌شوند با افزایش وزن جنین و جفت، دیگر رحمشان توانایی حمل و نگهداری جنین را ندارد و به همین دلیل جنین به سمت دهانه رحم کشیده می‌شود و سقط جنین اتفاق می‌افتد. بیشتر خانم‌هایی که در گذشته سابقه سقط جنین دارند این تجربه را خواهند داشت.

آن دسته از خانم هایی که در طول دوران بارداری به سرویکس مبتلا هستند با یک عمل جراحی دهانه رحم آنها بخیه زده می‌شود تا از سقط جنین جلوگیری شود.

پس برای جلوگیری از زایمان زودرس در خانم‌هایی که دهانه رحم آنها ضعیف است و نارسایی دارد، عمل سرکلاژ انجام می‌شود.

عمل سرکلاژ در بارداری برای جلوگیری از تغییرات اولیه دهانه رحم در خانم های باردار صورت می‌گیرد و بسته شدن دهانه رحم باعث می‌شود که جنین تا هفته سی و هفتم و سی و هشتم بارداری در جایگاه خود درون رحم مادر بماند و زودتر از موعد متولد نشود.

فراموش نکنید که دوختن دهانه رحم به تنهایی نتیجه‌ بخش نیست و مادران باید تا وقتی که خطر احتمالی رفع شود، استراحت مطلق داشته باشند.

زمان انجام جراحی سرکلاژ

در صورتی که دهانه رحم تحت فشار، به علت پیشرفت بارداری در خطر باز شدن قرار داشته باشد، عمل سرکلاژ را توصیه می‌کنند.

ضعیف بودن دهانه رحم به علت سابقه انجام جراحی لیفت و بیوپسی مخروطی و آسیب دهانه رحم انجام می‌ شود.

چنانچه مادر سابقه بی‌ دلیل زایمان زودرس داشته باشد یا سابقه سقط جنین در سه ماهه دوم بارداری داشته باشد، یا دو سقط بی‌ دلیل در سه ماهه دوم بارداری داشته باشد برای او عمل سرکلاژ انجام می‌دهند.

اگر در تصاویر مربوط به نتیجه سونوگرافی هفته بیستم تا بیست و چهارم بارداری طول گردن رحم در یک خانم کوتاه باشد و اگر خانم ها سابقه سقط جنین در سه ماه دوم بارداری داشته باشند، به تجویز پزشک عمل سرکلاژ برای آن ها انجام می‌شود.

در صورتی که قبل از هفته بیست و چهارم بارداری دهانه رحم در یک خانم باز شود، جزو حالت های اورژانسی برای عمل سرکلاژ به حساب می‌آید و در غیر این صورت انجام ندادن عمل باعث می شود که جنین از دست برود.

اگر خانمی سقط های مکرر داشته باشد و با وجود استفاده از روش های درمانی و دارویی زیر نظر پزشک متخصص، بازهم سقط جنین داشته باشد، عمل سرکلاژ قبل از آمیزش برای او توصیه می‌شود.

در صورتی که این عمل قبل از آمیزش انجام شود قدرت باروری هم کمتر می شود و این شرایط زیر نظر متخصص خواهد بود. تجویز عمل با توجه به سقط های مکرر و در نظر گرفتن شرایط بیمار خواهد بود.

مادران بارداری که رحم دوشاخ دارند بهتر است به پزشک مراجعه کنند تا اگر صلاح دید، عمل سرکلاژ برای آنها انجام شود.

بهترین زمان انجام سرکلاژ

بهترین زمان برای انجام عمل سرکلاژ در هفته دوازدهم تا چهاردهم بارداری است. خانم‌هایی که این کار را دیرتر انجام می دهند در صورتی که انجام این جراحی بعداً ضرورت پیدا کند، در بارداری‌های بعدی هم عمل سرکلاژ خواهند داشت.

فواید عمل سرکلاژ

همانطور که گفته شد این عمل تنها وقتی صورت می‌گیرد که با بررسی شرایط مادر و خانم باردار، پزشک صلاح ببیند که برای ماندن جنین عمل صورت بگیرد. از جمله فواید عمل سرکلاژ می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بالا بردن مدت زمان نگهداری جنین در رحم

• پیشگیری از زایمان زودرس

• کاهش میزان سقط جنین

• افزایش احتمال به دنیا آمدن نوزاد سالم و کامل
  

  حتما بخوانید: غذاهای مضر برای باروری

انواع عمل سرکلاژ

عمل سرکلاژ با روش‌های متفاوتی انجام می‌شود که در ادامه به انواع عمل سرکلاژ اشاره خواهیم کرد و توضیح مختصری در رابطه با آن شرح می دهیم.

سرکلاژ مک دونالد

سرکلاژ مک دونالد جزو معروف‌ترین روش های دوختن دهانه رحم هست که قبل از هفته پانزدهم، یعنی در هفته دوازدهم تا چهاردهم بارداری انجام می شود که دهانه رحم به سمت بیرون بخیه زده می‌شود. این بخیه ها دیگر تا آخر هفته سی و هفتم بارداری باز نمی شوند. سرکلاژ مک دونالد جزو روش های سنتی است و اولین راهی است که برای انجام این عمل امتحان کرده اند و در بیشتر خانه ها جواب مثبت داده و جزو عمل‌های موفق قرار می‌گیرد.

سرکلاژ شیرودکار

یکی دیگر از نمونه‌های سرکلاژ می باشد که سخت‌ تر از روش مک دونالد است و برای خانم هایی انجام می‌شود که روش قبلی، برای آنها اجرایی نباشد یا روش سرکلاژ مک دونالد برای آنها با شکست به همراه باشد.

در این روش دهانه رحم از داخل بخیه زده می‌شود و آنها را نمی توان دید. گاهی اوقات بخیه ها را برمی‌دارند و گاهی به عنوان یک روش دائمی از آن استفاده می‌شود.

سرکلاژ شکمی

اگر به هر دلیلی سرکلاژ مک دونالد یا شیرودکار اجرایی نباشد یا انجام آنها شکست را به همراه داشته باشد از سرکلاژ شکمی استفاده می‌کنند که قسمت بالایی سرویکس را بخیه می زنند و تا آخر بارداری بخیه ها باز نمی شود و به همین دلیل جزو روش های دائمی به حساب می‌ آید.

سرکلاژ اورژانسی

در بعضی از موارد ممکن است دهانه رحم به حدی باز شود که خطر سقط جنین در هر لحظه افزایش پیدا کند. در این شرایط عمل سرکلاژ اورژانسی را انجام می‌دهند که سقط جنین رخ ندهد و جنین از دست نرود و به آن بخیه نجات می گویند.

آیا سرکلاژ و زایمان طبیعی با هم در تضادند؟

با توجه به نوع انجام سرکلاژ، زایمان طبیعی می‌تواند قابل انجام باشد. فقط توجه داشته باشید که در روش مک دونالد که بخیه در اواخر بارداری باز می‌شود و در روش شیرودکار که امکان باز کردن بخیه ها وجود دارد امکان دارد زایمان طبیعی انجام شود. اما سرکلاژ شکمی کاری می‌کند که زایمان طبیعی انجام پذیر نباشد و فقط تولد نوزاد از راه سزارین ممکن باشد.

احتمال سقط بعد از سرکلاژ چه میزان است؟

اگر سرکلاژ برای درمان نارسایی دهانه رحم انجام شده باشد خاصیت محافظتی هم دارد و باز نمی شود، ولی هنوز تضمین 100% ای نیست و باید رابطه جنسی وجود نداشته باشد و استراحت کافی داشته باشید تا سقط جنین رخ ندهد.

آیا امکان باز شدن سرکلاژ وجود دارد؟

بله، دلایل متفاوتی می تواند باعث باز شدن عمل شود ولی نباید بترسید و از انجام آن منصرف شوید چون سرکلاژ یکی از روش‌های پیشگیری کننده و درمانی است که خطرات احتمالی را کاهش می‌دهد، اما تضمینی نیست که تا پایان دوران بارداری سلامت جنین تضمین‌ شده باشد. ولی باز شدن سرکلاژ غیرممکن نیست اما به ندرت اتفاق می‌افتد.

چند نکته‌ای که باید بعد از انجام عمل به آن دقت کنید دوری از کارهای سنگین و استراحت کردن می باشد و اگر هر کدام از علامت‌های زیر را داشتید می تواند نشانه ای از باز شدن سرکلاژ باشد و باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم انجام شود.

علائم باز شدن سرکلاژ

• خونریزی

• آبریزش

• درد در ناحیه زیر شکم و سفت شدن شکم

• احساس خارج شدن چیزی از رحم

طول دهانه رحم چقدر باید باشد؟

با توجه به سن بارداری مادر و اینکه مادر در کدام یک از هفته های بارداری قرار داشته باشد، طول دهانه رحم متفاوت است.

بررسی طول دهانه رحم و دوره های متفاوت نشان می دهد که خانم برای انجام عمل سرکلاژ آماده است یا خیر.

• هفته 8 تا 14 بارداری: حداقل طول سرویکس 28 میلیمتر و حداکثر 56 میلیمتر

• هفته 15 تا 28 بارداری: حداقل طول سرویکس 26 میلیمتر و حداکثر 52 میلیمتر

• هفته 29 تا 37 بارداری: حداقل طول سرویکس 27 میلیمتر و حداکثر 52 میلیمتر

به طور کلی دهانه رحم بالای 30 میلیمتر خوب است و برای بارداری خطری ندارد، اما اگر زیر 30 میلیمتر باشد، مثلاً اگر طول سرویکس 27 باشد پزشک این عمل را توصیه می کند.

آمادگی های لازم قبل از سرکلاژ

شخصی که قرار است عمل سرکلاژ انجام دهد باید شب قبل از عمل غذای سبک مثل سوپ میل کند و هیچ خوراکی آشامیدنی دیگری مصرف نکند.

اگر بیمار هپارین و آسپرین مصرف می کند بهتر است از 3 روز قبل آسپرین و یک روز قبل هپارین را با دستور پزشک قطع کند و حداقل یک هفته قبل از انجام عمل سرکلاژ از رابطه زناشویی پرهیز کند.

مهمترین نکاتی که باید شب قبل از انجام عمل سرکلاژ مد نظر قرار دهید را در ادامه مشاهده می کنید و پس از آن مراقبت های بعد از عمل سرکلاژ را نام می بریم.

• بعد از ساعت 12 شب هیچ چیزی، حتی نوشیدنی هم نباید خورده شود.

• زیورآلات همراهتان نباشد.

• پایین تنه خ(از ناف به پایین) را اصلاح کرده و حتما حمام کنید.

• قبل از عمل اگر مبتلا به عفونت مربوط به واژن هستید آن را درمان کنید.

• یک همراه خانم در کنار خود داشته باشید.

• اگر داروی خاصی مصرف می‌ کنید، با تجویز پزشک مصرف داروها را ادامه دهید و سر خود دارویی را قطع نکنید.

• آخرین آزمایش سونوگرافی و مشاوره پزشک را همراه خود داشته باشید.
  

  حتما بخوانید: بهترین زمان نزدیکی بعد از زایمان طبیعی

مراقبت‌های بعد از عمل سرکلاژ

•  حداقل تا 3 روز بعد از عمل سرکلاژ استراحت مطلق داشته باشید و کار سنگین نکنید.

• برای انجام کارهای خانه از سایرین  کمک بگیرید.

• حتما حداقل تا 1 هفته رابطه جنسی نداشته باشید.

• بعد از یک هفته استراحت نسبی می‌ شود؛ پس فعالیت شدید نداشته باشید، زیاد نایستید، زیاد راه نروید، زیاد هم در حالت نشسته و در راه نمانید.

• انجام کارهای خانه اگر در حدی باشد که خسته نشوید و مجبور نباشید جسم سنگین بلند کنید یا زیاد فعالیت کنید، عیبی ندارد.

• زیاد در حالت نشستن در ماشین هم نباید بمانید، دراز کشیده باشید و هر یک الی دو ساعت پیاده شوید و قدم بزنید.

• تا جای ممکن سوار ماشین نشده و بیرون نروید تا به دهانه رحم فشار نیاید.

• برای برداشتن چیزی حتما بنشینید و زیاد خم نشوید.

• از تحریک کردن نوک سینه و ارضاء شدن جلوگیری کنید.

• از توالت فرنگی استفاده کنید و از مواد یبوست زا پرهیز کنید.

• مایعات (آب و آب میوه بدون شکر) و غذاهای فیبردار (نان کامل و غلات) زیاد مصرف کنید تا به یبوست دچار نشوید.

• در کل از هر وضعیتی که باعث سنگینی شکم روی دهانه رحم شود، پرهیز کنید.

• بعد از اینکه پزشک اجازه حمام کردن داد، از آب و صابون ملایم برای تمیز نگه داشتن بخیه‌ها استفاده کنید.

• حتما بانداژ یا پدهای مورد استفاده را به محض آلوده شدن تعویض کنید.

• لباس زیر خود را روزانه عوض کنید و از لباس‌های زیر نخی استفاده کنید و از پوشیدن جوراب شلواری‌های تنگ و لباس زیر هایی از جنس الیاف مصنوعی هستند، خودداری کنید.
  

  حتما بخوانید: آنمی در دوران بارداری

پزشک بخیه سرکلاژ را در هفته چندم باز می‌کند؟

بعد از اینکه هفته سی و هفتم بارداری تکمیل شود، احتمال تولد نوزاد وجود دارد و پزشک توصیه می‌کند که بخیه های سرکلاژ باز شود تا زایمان به راحتی انجام شود. اما ممکن است با توجه به وضعیت مادر پزشک صلاح ببینند که قبل از هفته سی و هفتم بارداری بخیه ها باز شود. گاهی اوقات به علت موارد اورژانسی مثل پاره شدن کیسه آب یا زایمان زودرس بخیه سرکلاژ زودتر از موعد هم باز می شود.

با توجه به روشی که برای انجام عمل سرکلاژ رحم استفاده می شود، باز کردن بخیه سرکلاژ ممکن است سرپایی باشد یا نیاز به بستری وجود داشته باشد. کشیدن بخیه درد ندارد و بی‌حسی هم برای آن انجام نمی‌شود و فقط کمی خونریزی دارد.

اگر بیمار بستری نشود ممکن است بخیه های سرکلاژ باقی بماند و بعد از اینکه عمل سزارین انجام شد آنها را هم بکشند.

خطرات عمل سرکلاژ

انجام ندادن عمل سرکلاژ از انجام آن خطرناک‌تر است و گاهی اوقات خطرات احتمالی سرکلاژ خیلی کم و محدود است. در افراد بسیار کمی این خطرات دیده می‌شود، مخصوصاً اگر یک پزشک معتمد و با تجربه این کار را انجام دهد خطرات به شدت کم خواهد بود.

پس منافع انجام آن بسیار بیشتر است و به صورت مستقیم ضرری متوجه جنین نمی‌شود و ممکن است انجام ندادن آن دقیقاً باعث سقط جنین شود.

خطر عمل سرکلاژ از یک درصد کمتر است و خطر بسیار ناچیزی دارد. از جمله عوارض بسیار نادری که ممکن است خطر عمل سرکلاژ به همراه داشته باشد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت مربوط به داخل رحم

• زایمان زودرس

• آسیب به دهانه ی رحم در حین جراحی

• خونریزی شدید

• انقباض رحمی و درد کمر یا زیر شکم

• پارگی زودتر از موعد کیسه رحمی و دهانه رحم

• تهوع و استفراغ

• تب بالای 38 درجه و لرز

• تنگی گردن رحم

اگر هزینه عمل سرکلاژ را در نظر نگیریم، انجام عمل سرکلاژ برای خانم‌ هایی که مشکلات دهانه رحم و طول سرویکس دارند ضروری است و پزشک در زمان مشخص تشخیص می دهد این عمل برای مادر باردار انجام شود تا از سقط جنین جلوگیری شود.