آنمی در دوران بارداری

گاها در برخی از بارداری‌ها در زمان بارداری آنمی یا کم خونی رخ می‌دهد و بسیاری از خانم‌ها اطلاعات لازم در رابطه با آنمی در دوران بارداری ندارند. باید بدانید که در بیماری آنمی تعداد گلبولهای قرمز خون جهت رساندن اکسیژن به بافت های بدن مادر یا نوزاد به اندازه کافی نیست و همین می‌تواند مشکلاتی را برای هر دو به وجود بیاورد.

در دوران بارداری بدن معمولاً خون بیشتری تولید می‌کند تا رشد کودک حمایت شود و بهتر انجام شود، در صورتی که مادر آهن یا بعضی از مواد مغذی مورد نیاز را به اندازه کافی دریافت نکند نمی‌تواند به اندازه کافی گلبول قرمز تولید کند؛ بنابراین با کاهش آن همراه خواهد بود.

کم خونی خفیف در دوران بارداری کاملاً طبیعی است اما اگر مادر به علت کمبود آهن و ویتامین ها یا سایر دلایل آنمی شدید بگیرد خطرناک است و می‌تواند ضعف و خستگی و گاهی اوقات زایمان زودرس را به همراه داشته باشد.

در این مطلب تصمیم داریم شما را با انواع آنمی در دوران بارداری و دلایل آن و راه های درمان آنمی در بارداری آشنا کنیم.

انواع آنمی در دوران بارداری

همانطور که گفته شد آنمی در دوران بارداری به دلایل مختلف می‌تواند اتفاق بیفتد و هر کدام از عوامل زیر می تواند باعث ایجاد این بیماری در دوران بارداری شود. اگر خفیف باشد جای نگرانی نیست و اگر شدید شد باید حتماً به دنبال راه های درمان آن باشید.

• آنمی فقر آهن

• آنمی ناشی از کمبود فولات

• کمبود ویتامین B12

علت ایجاد آنمی های مختلف در دوران بارداری

با انواع آنمی در دوران بارداری آشنا شدید که در ادامه علت ایجاد هر یک از آنها را بررسی خواهیم کرد.

آنمی فقر آهن

چنانچه منابع کافی آهن جهت تولید هموگلوبین در دسترس نباشد آنمی فقر آهن ایجاد می‌شود، زیرا هموگلوبین یک پروتئینی می باشد که داخل گلبولهای قرمز قرار دارد و وظیفه آن انتقال اکسیژن از ریه ها به بافت‌های بدن است و در صورتی که آنمی فقر آهن رخ دهد خون توانایی این را ندارد که اکسیژن مورد نیاز در اختیار بافت‌های مختلف بگذارد. کمبود آهن یکی از رایج ترین دلایل آنمی در دوران بارداری می باشد که بسیاری از خانم‌ها به آن مبتلا هستند.

آنمی ناشی از کمبود فولات

فولات به نوعی از ویتامین گفته می‌شود که به شکل طبیعی در بعضی از مواد غذایی مثل سبزیجات برگ پهن وجود دارد و یکی از ویتامین‌های خانواده b محسوب می‌شود که بدن برای تولید سلول‌های جدید مثل گلبولهای قرمز به فولات نیاز دارد و در طی دوران بارداری خانم ها به مقدار فولات بیشتری احتیاج دارند؛ ولی بعضی از مواقع رژیم غذایی آنها به گونه‌ای است که فولات کافی تامین نمی شود در این صورت بدن توانایی تولید گلبول‌های قرمز طبیعی جهت انتقال اکسیژن به بافت های بدن را ندارد و مشکلاتی ایجاد می‌شود.

اسید فولیک هایی که به صورت کپسول و قرص به فروش می‌رسند در واقع مکمل‌های فولات هستند و بهتر است با توصیه پزشک آنها را مصرف کنید. کمبود فولات می تواند باعث نقص های مختلفی در زمان تولد مثل ناهنجاری های لوله عصبی و وزن کم در زمان تولد باشد.

کمبود ویتامین ب 12

بدن تمامی افراد برای ساختن گلبول های قرمز طبیعی به ویتامین ب 12 نیاز دارد. هنگامی که مادر باردار نمی تواند مقدار مناسبی از این ویتامین را دریافت کند بدن نمی تواند مقدار لازم گلبول‌های سالم تولید کند. خانم‌هایی که گوشت مرغ و تخم مرغ و محصولات لبنی را به اندازه کافی مصرف نمی‌کنند بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین ب 12 قرار دارند.

این ویتامین هم مثل فولات اگر کم باشد ناهنجاری‌های لوله عصبی و زایمان زودرس را به همراه دارد و از دست دادن خون در زمان زایمان یا بعد از آن هم می‌تواند باعث ایجاد آنمی شود.

عوامل خطر آنمی در دوران بارداری

همه خانم های باردار در خطر آنمی قرار دارند چون در دوران بارداری احتیاج به آهن و اسید فولیک افزایش پیدا می‌کند و اگر هر کدام از عوامل زیر را داشته باشید این خطر در دوران بارداری بیشتر شما را تهدید می کند.

• چندقلویی

• داشتن دو بارداری با فاصله کم

• استفراغ فراوان ناشی از بیماری صبحگاهی

• بارداری در دوران نوجوانی

• عدم مصرف کافی مواد غذایی غنی از آهن

• داشتن آنمی قبل از بارداری

علائم آنمی در دوران بارداری

آنمی در دوران بارداری علائم مختلفی دارد که برخی از شایع‌ترین آنها شامل موارد زیر است که در صورت مشاهده هر کدام از این علایم بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید و شرایط خود را با او در میان بگذارید.

معمولاً در مراحل اول آنمی این علائم خیلی مشخص نیستند اما امکان دارد که این علامت ها به شکل طبیعی در طی دوران بارداری ظاهر شود بدون آنکه حتی شما آنمی داشته باشید. پس برای اطمینان از این قضیه لازم است آزمایش خون انجام دهید و این کار بهتر است در ملاقات قبل از زایمان انجام شود تا از نداشتن آنمی اطمینان حاصل کنید.

• رنگ پریده بودن پوست، لب ها و ناخن ها

• احساس ضعف و خستگی

• تنگی نفس

• ضربان قلب سریع

• اختلال تمرکز

خطرات آنمی در بارداری

فقر آهن شدید یا آنمی در صورتی که درمان نشود ممکن است خطرات زیادی را به همراه داشته باشد.

• زایمان زودرس یا وزن کم نوزاد در هنگام تولد

• نیاز به انتقال خون (در صورت خونریزی شدید در هنگام زایمان)

• افسردگی پس از زایمان

دلایل ابتلای نوزاد به آنمی

مادر می تواند آنمی را به فرزند خود منتقل کند و یا در روند بارداری و پس از آن نوزاد به آن مبتلا شود که دلایل مختلفی می‌تواند باعث ابتلای نوزاد به آنمی شود که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:

• تاخیر در رشد و نمو کودک

• نارس بودن نوزاد یا وزن کم هنگام تولد

• ناهنجاری‌های شدید مغز و نخاع در هنگام تولد (نقایص لوله عصبی)

• کمبود درمان نشده ویتامین B12 نیز باعث افزایش احتمال نقایص عصبی می شود.

آزمایش آنمی

در اولین قرار ملاقات قبل از زایمان معمولاً پزشکان از شما می خواهند که آزمایش خون بدهید تا وجود یا عدم وجود آنمی در شما بررسی شود. آزمایش های خونی که برای شما تجویز می‌شود شامل موارد زیر است:

• آزمایش هموگلوبین : تعیین میزان هموگلوبین خون

• آزمایش هماتوکریت : تعیین درصد گلبول های قرمز در یک نمونه خون

چنانچه مقدار هموگلوبین و هماتوکریت شما کمتر از حد طبیعی باشد احتمال اینکه به آنمی فقر آهن مبتلا باشید زیاد است که در این شرایط پزشک دستور آزمایش خون می دهد تا دلیل دقیق آنمی شما تشخیص داده شود.

در صورتی که در ابتدای بارداری قرار داشته باشید پزشک در سه ماهه دوم و سوم توصیه می‌کند که مجدداً آزمایش خون را انجام دهید تا اگر قرار است آنمی پیدا شود و یا به آن مبتلا شوید و یا در معرض خطر آن باشید تشخیص داده شود.

درمان آنمی

چنانچه در دوران بارداری مبتلا به آنمی هستید شاید احتیاج باشد که در کنار مکمل های ویتامین دیگر مکمل آهن و اسید فولیک مصرف کنید.

پزشک توصیه می‌کند که میزان مواد غذایی غنی از آهن و اسید فولیک هم در رژیم غذایی شما بیشتر شود تا خیالتان از بابت تامین ویتامین‌ها و مواد غذایی مورد نیاز راحت باشد.

در کنار این ها پزشک از شما می خواهد که بعد از دوره زمانی مشخص شده آزمایش خون خود را تکرار کنید تا بهبود شرایط هموگلوبین و هماتوکریت خون شما مجددا بررسی شود.

جهت درمان کمبود ویتامین ب 12 معمولاً پزشکان مکمل های مورد نیاز را تجویز می‌کنند و علاوه بر آن توصیه می‌کنند که مصرف مواد غذایی مثل گوشت، مرغ، تخم‌مرغ و محصولات لبنی را افزایش دهید.

علاوه بر آنها پزشک زنان ممکن است شما را به یک متخصص آنکولوژی و خون شناسی که تخصص او در زمینه آنمی و بیماری‌های خونی هست ارجاع دهد تا وضعیت شما را در طول دوران بارداری پیگیری کند و توصیه های لازم را برای شما انجام دهد.

پیشگیری از آنمی

برای جلوگیری از ایجاد آنمی در دوران بارداری باید در گام اول مقدار کافی آهن و ویتامین به شما برسد، پس بهتر است رژیم غذایی متعادلی داشته باشید که همه مواد مورد نیاز را شامل شود و مواد غذایی که غنی از آهن هستند را در آن بگنجانید و حداقل 3 بار در روز مواد غذایی که آهن دارند مصرف کنید که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

• گوشت گاو، مرغ و ماهی

• سبزیجات با برگ پهن و رنگ سبز تیره (نظیر اسفناج، بروکلی و کلم)

• غلات غنی شده با آهن

• لوبیا، عدس و توفو (از شیر سویا تهیه می شود)

• مغزها و دانه ها

• تخم مرغ

بعد از اینکه مقدار آهن در مواد غذایی را افزایش دادید باید به بدن برای جذب بیشتر این آهن کمک کنید. پس بهتر است مواد غذایی سرشار از ویتامین c مصرف کنید تا بدن شما برای جذب آهن تواناتر باشد. در ادامه بعضی از مواد غذایی سرشار از ویتامین c را به شما معرفی می کنیم.

• مرکبات و آب آنها

• توت فرنگی

• کیوی

• گوجه فرنگی

• فلفل دلمه ای

مواد غذایی سرشار از آهن را با همدیگر مصرف کنید مثلاً صبحانه یک لیوان آب پرتقال با غلات صبحانه مصرف کنید و تا جایی که می توانید مواد غذایی که فولات هم دارند مصرف کنید تا کمبودی برای بدن شما نباشد.

بعضی از مواد غذایی که سرشار از فولات هستند شامل موارد زیر می باشد:

• سبزیجات با برگ پهن

• مرکبات و آب آنها

• لوبیای خشک

• نان و غلات غنی شده با اسید فولیک

بعد از اینکه با پزشک خود صحبت کردید بهتر است همه توصیه های او برای دریافت مقدار کافی آهن و ویتامین در دوران بارداری را گوش بدهید و به آنها عمل کنید.

چنانچه گیاهخوار هستید بهتر است در رابطه با شرایط خود با پزشکتان مشورت کنید و مکمل‌های ویتامین b12 را در زمان بارداری یا شیردهی دریافت کنید که در این شرایط حتما باید با پزشک متخصص زنان و زایمان و متخصص خون و آنکولوژی مشورت کنید تا توصیه های لازم برای شرایط شما انجام شود.